Šćepan Veliki možda nije prvi Srbin koji je otišao u samoizolaciju, ali je prvi Srbin koji je zbog svoje samoizolacije postao svetac. Zapravo, Šćepan Veliki uopšte nije Srbin ili Serv, već Ras ili vlastelin kome se naknadno, posthumno priznaje da je Srbin. Ne samo pripadnik one klase koja je svrgnula Rase, već njen najslavniji pripadnik. Najveći Srbin svog vremena. Svog, jer to vrijeme traje od njega do nas i biva uopšte predstavljeno kao „svo vrijeme“. Vrijeme formirano po sebi, da zauvijek traje.

Zbog čega je Šćepan Veliki najveći Srbin svog vremena? Zbog samovoljnog karantina, samoizolacije u dvor-grad-državu u kojoj se njemu poje leturđija? Zbog bijega od odgovornosti za opstanak države kojom je upravljao? Zbog otuđenja na koje je pristao, percepcije svoje nepovredive i neosporive usamljenosti u korištenju plodova rada svih svojih župljana? To su sva pitanja koja bi pala u vodu kada bi se spomenulo da je Šćepan Veliki ktitor najznačajnijih srpskih manastira koji su najznačajniji po tome što je baš on bio njihov ktitor. Barem u onom periodu kada je Stefan Nemanja na Savskom trgu bio u nacrtu rješenja, predstavljen u kontrapostu, ispravljen, skoro ispršen, s krstom u zamahu ruke pred Nemanjinom ulicom. Kao najveći Srbin svog vremena radi Srba svog vremena.

Čim je Stefan Nemanja osvanuo pogrbljen, gotovo skrušen, s mačem u ruci, na Savskom trgu kao integralnom sklopu Beograda na vodi, ostao je to jednosložno i jednoznačno: radi vlastele svog vremena. Ne vlastele kojoj je okrenuo leđa, već vlastele koju predvodi u pohodu na ostatak grada, koja će možda čak i biti začuđena što je veliki župan ipak stao pred svojom ulicom, što svoj pohod nije nastavio dalje, omogućujući proširenje „Beograda na vodi“.

Umjesto zaključka da je riječ o specifičnom simulakrumu koji treba da nasilno tka pamćenje Beograda na Stefana Nemanju, čovjeka za koga se više neće govoriti da je bio ključna ličnost jednog slavnog istorijskog perioda, već ličnost kojoj pripada slava za utemeljenje bella epoque koja još uvijek širi informaciju u prostoru (urbi et orbi), srpska javnost bavila se navodno estetikom spomenika čovjeka koji – u srži suštine: vjerovatno i zaslužuje svoj monument. U tom vremenu za našu decu i njihovo istorijsko sećanje, simbol vlasti i dominacije nadalje će denotirati aktuelni veliki župan, u svom nerijetko zabilježenom stavu tokom javnog nastupa. Stavu u kome je Stefan Nemanja zatečen. S mačem, a ne krstom, jer je krst navodno smetao arapskim investitorima u „Beogradu na vodi“, zvaničnoj prostornoj izolaciji od kulturnog i istorijskog nasljeđa Beograda, vrijednosti, poetike i estetike njegove arhitekture.

U toj okupaciji grada, zvanična država uz pomoć stranog investitora oslonac je našla i u falsifikovanom zavještanju Stefana Nemanje. „Čuvajte, čedo moje milo, jezik kao zemlju. Riječ se može izgubiti kao grad, kao zemlja, kao duša. A šta je narod izgubi li jezik, zemlju, dušu?“. Uskraćujući riječ javnosti o cijelom postupku, prikrivajući informacije o cijeni skulpture (sic!) u „Beogradu na vodi“, skulpture koju su platili upravo građanke i građani. Alternativa je bila sprečavanje gradnje u izrazito nepovoljnim epidemiološkim uslovima. Javno mnijenje u konkretnom slučaju prihvatilo je svoju konzervativnu zakonitost: da postoji u brojnosti mase koja se ne susreće. I tako je javnosti koja nije htjela doći do svoje riječi u vremenu izgradnje niti svojim postupkom onemogućiti gradnju konkretnog spomenika, još jednom održana lekcija falsifikovanog zavještanja Stefana Nemanje: da se riječ može izgubiti kao grad i kao zemlja. Nevoljkošću da se okupi i spriječi takav razvoj situacije, Beograd je dobio novi trg kao prostor susreta. Čuje se eho: To nije Beograd, to je Beograd na vodi, to nema veze s Beogradom. A uz njega i šum pitanja: Do koje mjere to neće imati veze s Beogradom u budućnosti? Sljedeća na redu mogla bi biti – i već jeste – zgrada Željezničke stanice, potom Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ na Kalemegdanu i tako dalje prema artikulaciji shvatanja zajednice i razumijevanja identiteta „mi“ sve više ka privatnoj svojini, kući, stanu. Samoizolaciji, u opštem smislu. Ka putu Stefana Nemanje.

Ljupko Mišeljić, Prometej.ba